Nowe generacje formatów plików graficznych.

Chyba każdy słyszał o JPG i PNG. To głównie w tych formatach zapisywanych było większość plików graficznych. Niemal każde zdjęcie czy ilustracja tworzona na komputerze, była zapisywana w jednym z tych formatów. Czasy jednak się zmieniają i zapotrzebowania też. Coraz więcej grafików i programistów pracuje zdalnie, coraz częściej pliki graficzne przesyłane są poprzez Internet lub ładowane do chmury. Największą wadą formatów JPG i PNG jest waga zapisywanych w nich obrazów. Jeśli załączasz do maila jeden lub dwa takie pliki, to nie ma z tym większego problemu, ale jeśli jest ich znacznie więcej, limity wielkości załączników, jakie występują u niektórych (zwłaszcza darmowych) dostawców poczty elektronicznej, mogą mocno skomplikować sprawę.

JPG i PNG były także wykorzystywane do zapisywania plików graficznych, stosowanych do tworzenia stron internetowych. Wiele jednak się zmieniło w momencie, w którym do przeglądania Internetu zaczęły być wykorzystywane urządzenia mobilne. Wadą obrazów zapisanych w wyżej omawianych formatach jest ich waga, która znacznie wydłużała czas ładowania strony. Nawet teraz Internet w smartfonie czy tablecie działa wolniej niż w komputerze, a co dopiero wtedy.

Duże zapotrzebowanie na nowe formaty plików graficznych, których metody kompresji znacząco zmniejszałyby wagę obrazów, spowodowało powstanie wielu ciekawych rozwiązań. Jedne bardziej się przydadzą podczas tworzenia różnego rodzaju grafik, inne są idealne do tworzenia stron internetowych.

Opiszę Ci tu kilka nowych formatów plików graficznych, które moim zdaniem są najciekawsze.

BPG (Better Portable Graphics)

Ten format graficzny został stworzony przez Fabrice'a Bellarda. Wykorzystuje on algorytmy kompresji bazujące na standardzie HEVC (High Efficiency Video Coding), co pozwala na uzyskanie wyższej jakości obrazu przy mniejszych rozmiarach plików w porównaniu do JPG czy PNG. Obrazy zapisane w formacie BPG, w porównaniu do obrazów w formatach starszych generacji, zachowują więcej szczegółów i są bardziej wyraziste.

BPG wspiera 14-bitową głębię koloru na kanał, co przewyższa możliwości JPG (tylko 8-bitowa głębia koloru). Dzięki temu obrazy BPG mogą wyświetlać szerszy zakres kolorów i lepsze przejścia tonalne, co jest istotne w profesjonalnej fotografii i grafice. Dużą zaletą tego formatu jest też obsługa przeźroczystości.

Niestety formatowi BPG nie brakuje też wad, a dla mnie najistotniejsze są dwie z nich. Bez wątpienia największą wadą tego rozwiązania jest kompatybilność. Format ten nie jest powszechnie wspierany i większość przeglądarek i programów do edycji grafiki domyślnie go nie obsługuje. Poza tym technologia kompresji HEVC, na której opiera się BPG, jest objęta licencjami patentowymi, co może stanowić istotny problem w popularyzacji tego formatu. Dla mnie to poważny problem, bo niby po co miałbym płacić za coś, co ma swoje darmowe odpowiedniki? Poza tym proces kompresji i dekompresji obrazów w formacie BPG może być bardziej zasobożerny w porównaniu do JPG.

HEIF (High Efficiency Image Format)

HEIF oraz jego wariant HEIC (High Efficiency Image Coding) to nowoczesne formaty plików graficznych opracowane przez Moving Picture Experts Group (MPEG). Prace nad formatem HEIF rozpoczęły się w 2013 roku, a pierwsza wersja została wypuszczona w 2015 roku, czyli 9 lat temu. HEIF jest oparty na technologii kompresji HEVC (High Efficiency Video Coding), znanej również jako H.265, która została opracowana z myślą o efektywnej kompresji wideo o wysokiej rozdzielczości. Format HEIC to specyficzna implementacja HEIF wykorzystująca HEVC do kompresji obrazów.

Apple wprowadziło wsparcie dla formatu HEIC w 2017 roku wraz z premierą iOS 11 oraz macOS High Sierra. Od tego momentu, format ten zyskał na popularności, zwłaszcza wśród użytkowników produktów firmy Apple. Stało się tak dzięki swojej zdolności do przechowywania obrazów o wysokiej jakości przy jednoczesnym zmniejszeniu rozmiaru plików.

Jedną z głównych zalet HEIF/HEIC jest jego zdolność do przechowywania obrazów o wysokiej jakości przy znacznie mniejszym rozmiarze plików w porównaniu do tradycyjnych formatów takich jak JPG czy PNG. HEIF może zmniejszyć rozmiar plików o około 50% przy zachowaniu tej samej jakości obrazu. To bardzo dużo!

Moim zdaniem, bardzo ciekawą funkcją tego formatu jest obsługa wielu zdjęć i sekwencji: HEIF umożliwia przechowywanie wielu obrazów w jednym pliku, co wykorzystuje między innymi funkcja Live Photos na urządzeniach Apple. Format ten pozwala na zapisanie sekwencji zdjęć, co jest szczególnie przydatne w przypadku tworzenia animacji.

HEIF umożliwia również zapisywanie obrazu w formie warstw, co jest szczególnie przydatne dla fotografów i grafików komputerowych, gdyż pozwala w jednym pliku zapisać wiele elementów obrazu.

HEIF to moim zdaniem bardzo ciekawy i wart rozwoju format zapisu plików graficznych, ale niestety nie jest pozbawiony wad. Największą z nich jest brak wsparcia w przeglądarkach internetowych. Google Chrome, Firefox czy Internet Explorer nie obsługują tego formatu natywnie, co powoduje, że nie użyłbym zdjęć zapisanych w tym formacie do wykonania strony internetowej. Szkoda, bo to naprawdę fajne rozwiązanie.

AVIF (AV1 Image File Format)

AVIF jest to nowoczesny format zapisywania obrazów, który został opracowany przez Alliance for Open Media (AOMedia). Konsorcjum to skupia wokół siebie takich światowych gigantów, jak Google, Mozilla, Cisco, Microsoft, Amazon i Netflix, które połączyły siły, aby stworzyć otwarte i wolne od opłat licencyjnych standardy kompresji wideo i obrazów.

Dzięki zastosowaniu znacznie lepszej kompresji AVIF w porównaniu do JPG i PNG, może ważyć nawet o 40% mniej, niż w formacie JPG. To bardzo duża różnica. Jakby tego było mało, format ten zapewnia znacznie lepszą jakość obrazów, gdyż zachowuje więcej szczegółów i oferuje lepsze odwzorowanie kolorów oraz dynamiki obrazów. Ponadto w sposób naturalny wspiera on obrazy o wysokim zakresie dynamiki (HDR), co pozwala na zachowanie większej liczby szczegółów w jasnych i ciemnych partiach obrazu. Dużą zaletą tego formatu jest też obsługa przeźroczystości, w czym dzielnie zastępuje wysłużony już format PNG.
AVIF jest też obsługiwany przez najnowsze wersje najważniejszych przeglądarek, takich jak Google Chrome i Mozilla Firefox, oraz systemów operacyjnych Android i iOS.

Dużą wadą tego formatu jest znacznie większe obciążenie procesora, w porównaniu z formatami starszej generacji oraz ograniczone wsparcie, gdyż wiele platform i narzędzi wciąż nie obsługuje AVIF. Sytuacja ta się poprawia, ale nie tak szybko, jak należałoby tego oczekiwać.

WebP

To właśnie ten format polecam Ci do zapisywania w nim plików graficznych, które użyjesz na swojej stronie internetowej i jeśli o tym nie wiesz, to podpowiem Ci także, w jaki sposób zapisać w nim grafikę, ale wszystko po kolei.

Format WebP został opracowany przez firmę Google i po raz pierwszy zaprezentowano go światu w 2010 roku. Celem Google było stworzenie formatu graficznego, który oferowałby lepszą kompresję niż istniejące formaty, takie jak JPG i PNG, a jednocześnie zachowywał wysoką jakość obrazu. WebP opiera się na technologii kompresji wideo VP8, która została rozwinięta przez firmę On2 Technologies. Firma ta, razem ze swoimi wszystkimi rozwiązaniami, została przejęta przez Google w 2010 roku. Nie trudno się także domyślić, że fakt, iż WebP został opracowany przez Google, w znacznym stopniu przyczynił się do jego popularyzacji. Nie ma co ukrywać. Z tą firmą i jej produktami liczą się wszyscy.

Jedyną, znaną mi dużą firmą, która do pewnego czasu opierała się wprowadzeniu natywnego wsparcia na swoich urządzeniach, jest Apple, ale i ona w końcu uległa presji. Skutkiem owego oporu jest to, że starsze wersje Safari i IOS nie obsługują WebP, ale ich obecność na rynku jest już minimalna.

WebP znajduje zastosowanie głównie w Internecie, gdzie redukcja rozmiaru plików graficznych ma kluczowe znaczenie dla szybszego ładowania stron internetowych i zmniejsza zużycie transferu. Format ten, podobnie jak PNG oferuje bardzo dobre wsparcie dla przeźroczystości, gdyż obsługuje Kanał Alpha, ale w porównaniu do PNG, rozmiar pliku jest znacznie mniejszy. W WebP można także zapisywać animacje, czym skutecznie wypiera z użycia format GIF.

Format WebP jest powszechnie stosowany do projektowania stron internetowych oraz tworzenia aplikacji webowych, gdyż dzięki niemu można uzyskać rozmiar pliku mniejszy nawet o 34%, co jest korzystne zarówno z punktu widzenia SEO, jak i użytkowników. Być może nawet już korzystasz z tego formatu, ale o tym nie wiesz, gdyż media społecznościowe, takie jak Facebook czy WhatsApp do kompresji obrazów przesyłanych przez swoich użytkowników, gdyż w ten sposób uzyskują zmniejszenie obciążenia ich serwerów i przyspieszenie transferu danych.

Jeśli mogę być szczery, to osobiście wolę format AVIF od WebP, ale WebP ma znacznie bardziej rozpowszechniony, i obsługiwany przez większą ilość przeglądarek i systemów operacyjnych.

Metody kompresji w formacie WebP

WebP oferuje dwa rodzaje kompresji: stratną i bezstratną.

Kompresja stratna

Kompresja ta jest podobna do kompresji JPG. Redukuje ona rozmiar pliku poprzez usunięcie tych elementów obrazu, które są mniej istotne dla ludzkiego oka. WebP wykorzystuje techniki predykcji, kodowanie entropii i inne zaawansowane algorytmy, aby osiągnąć lepszą jakość przy mniejszych rozmiarach plików niż JPEG.

Kompresja bezstratna

Analogiczna do kompresji PNG, kompresja bezstratna pozwala na redukcję rozmiaru pliku, bez utraty żadnych danych obrazowych. Aby uzyskać kompresję bezstratną, WebP wykorzystuje między innymi takie metody, jak kodowanie Huffmana i predykcja kontekstowa.

W jaki sposób zapisywać obrazy w formacie WebP?

W chwili, w której pisze ten artykuł, WebP nie jest obsługiwany przez domyślny program graficzny systemu Windows, czyli Print.

Najszybciej i najprościej jest uzyskać obrazy w formacie WebP poprzez ich przekonwertowanie przy pomocy darmowych narzędzi online. Wystarczy wpisać w Google frazę "konwersja JPG do WebP" i uzyskasz dostęp do wielu darmowych narzędzi, które zapewniają taką funkcjonalność.

Kolejnym sposobem jest użycie takich programów, jak Adobe Photoshop, który od wersji 23.2 zapewnia obsługę tego formatu, bez konieczności instalowania dodatkowych wtyczek.

A co, jeśli nie masz Photoshopa i nie chcesz wykupywać licencji? Jest też bardzo fajny, darmowy program graficzny, który świetnie sobie radzi z Webp, czyli GIMP. Wystarczy otworzyć w nim grafikę, wyeksportować ją jako jakas-nazwa.webp i gotowe. Świadomie napisałem tu "wyeksportować", a nie "zapisać". Jeśli wybierzesz opcję "Plik / Zapisz jako", to obraz zostanie zapisany w domyślnym formacie Gimpa, czyli XCF, który obsługuje warstwy. Format ten kompletnie nie nadaje się do użycia na stronach internetowych, gdyż został on stworzony na wewnętrzne potrzeby Gimpa, aby zapisywać w nim wersje robocze plików.

Dobra rada. Jeśli chcesz pobrać program Gimp, to nie pobieraj do z portali typu Instalki, czy Dobre Programy. Pobierz go z oficjalnej strony gimp: https://www.gimp.org/ 

Pobieranie i instalowanie czegokolwiek z portali z darmowymi programami, może doprowadzić do zainstalowania w Twoich przeglądarkach niechcianych dodatków, lub czegoś znacznie gorszego. Chyba wiesz, o czym myślę. Nigdy nie pobieraj tam niczego. Zawsze szukaj oficjalnych stron internetowych producentów oprogramowania.

Formatów plików nowej generacji jest znacznie więcej. Ja opisałem tylko te, które moim zdaniem są najlepsze i chciałbym zaznaczyć jedną rzecz. To tylko moja opinia i nie wszyscy muszą się z nią zgadzać.